Asırlık Cumhuriyet’in habercisi: Anadolu Ajansı

Anadolu Ajansı’nın, Cumhuriyet’in 100. yıl dönümü dolayısıyla hazırladığı dosya haberler kapsamında, bu haberde TBMM’nin açılışından 17 gün önce kurulan AA’nın, Cumhuriyet tarihine tanıklık ettiği süreç anlatıldı.

Büyük Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün talimatıyla 6 Nisan 1920’de yola çıkan AA, TBMM’nin kurulmasından Cumhuriyet’in ilanına, devrimlerden genç Cumhuriyet’in inşasına pek çok gelişmeyi dünyaya duyurdu.

İstanbul’un fiilen işgalinin ardından Milli Mücadele’ye katılmak için Anadolu’ya geçmek üzere yola çıkan aydınlardan Yunus Nadi (Abalıoğlu) ve Halide Edip (Adıvar), Akhisar İstasyonu’nda verilen molada “Ankara’ya gider gitmez bir ajans teşkilatı kurulması”nı değerlendirdi.

Konunun, Milli Mücadele’nin ilk karargahı “Ziraat Mektebi”nde gündeme getirilmesi üzerine Mustafa Kemal Paşa, AA’nın kurulması talimatını verdi. Anadolu Ajansı bu mektebin bir odasında faaliyetlerine başladı.

Mustafa Kemal Paşa, 18 Nisan 1920’de Anadolu Telgraf Merkezi’ne gönderdiği genelgede, AA bültenlerinin ulaştırılmasındaki ihmali “vatan suçu” saydı.

Genelgede, şu ifadeler yer aldı:

“Anadolu Ajansının bazı yerlere yayılmadığı ve gönderilmediği yolunda şikayetler alıyoruz. Anadolu’nun dışarıyla bütün ilgisinin kesilmiş bulunduğu şu sıralarda millet fertlerinin habersiz kalmaması amacıyla üstlenilen bu hizmetin tüm telgrafçılarımızca da kabul ve güçlendirileceğini şüphesiz addeder ve bu konuda yapılacak bir ihmalin vatan suçu teşkil edeceğinin bilinmesini arz ederiz.”

Bu kapsamda, AA haberlerinin, büyük gizlilik içinde işgal altındaki İstanbul’a ve Milli Mücadele yanlısı gazetelere ulaştırılması için yoğun çaba sarf edildi.

Bültenlerinde, Ankara hükümetinin resmi tebliğ ve uyarılarına, yurt dışından önemli gelişmelere, TBMM’den ve cepheden havadislere, işgal güçlerinin kara propagandalarına karşı doğrulara yer veren AA, Milli Mücadele’nin adeta “basın cephesi” oldu.

Milli Mücadele’nin zaferle sonuçlanması ve TBMM’nin kurulmasının ardından AA, 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet’in ilanını duyurdu.

Dünyaya, 29 Ekim 1923 Pazartesi günü toplanan Meclis’in, saat 20.30’da oturuma katılan 158 üyenin tamamının oyuyla yeni devletin yönetim şeklinin cumhuriyet olarak kabul edildiği haberini geçen AA, bunun, TBMM’de “Yaşasın Cumhuriyet” sesleri ve alkışlarla karşılandığı bilgisini paylaştı.

Cumhuriyet’in ilanından ardından cumhurbaşkanlığı seçimini de yakından takip eden AA, yapılan gizli oylamada 158 milletvekilinin tamamının oyunu alan Gazi Mustafa Kemal’in, TBMM tarafından yeni Türk Devleti’nin ilk Cumhurbaşkanı seçildiğini tüm dünyaya ilan etti.

Atatürk’ün Cumhurbaşkanı unvanıyla Meclis kürsüsündeki ilk konuşması da ajansın bültenlerinde yerini aldı. Atatürk, Meclise hitabında şu ifadeleri kullandı:

“Efendiler; asırlardan beri Doğu’da haksızlığa ve zulme uğramış olan milletimiz, Türk milleti, gerçekte soydan sahip bulunduğu yüksek kabiliyetlerden yoksun zannediliyordu.

Son yıllarda milletimizin fiili olarak gösterdiği kabiliyet, istidat ve kavrayış kendi hakkında kötü düşünenlerin ne kadar gafil ve ne kadar gerçeği görmekten uzak, görünüşe aldanan insanlar olduğunu pek güzel ispat etti.

Milletimiz kendisinde var olan vasıfları ve değeri, hükümetin yeni adıyla medeniyet dünyasına çok daha kolaylıkla gösterebilecektir. Türkiye Cumhuriyeti, dünya devletleri arasında tuttuğu yere layık olduğunu eserleriyle ispat edecektir.

Arkadaşlar; bu yüksek rejimi yaratan Türk milletinin, son dört yıl içinde kazandığı zafer, bundan sonra da birkaç misli olmak üzere kendini gösterecektir. Bendeniz, kazandığım bu güven ve itimada layık olmak için pek önemli gördüğüm bir noktadaki ihtiyacı arz etmek mecburiyetindeyim. O ihtiyaç, yüce heyetinizin şahsıma karşı gösterdiği sevgi, güven ve desteğin devamıdır. Ancak bu sayede ve Tanrı’nın yardımıyla, bana verdiğiniz ve vereceğiniz görevleri en iyi şekilde yapabileceğimi ümit ediyorum.

Daima sayın arkadaşlarımın ellerine çok samimi ve sıkı şekilde yapışarak, kendimi onların şahıslarından bir an bile uzak görmeyerek çalışacağım. Daima milletin sevgi ve güvenine dayanarak hep birlikte ileri gideceğiz. Türkiye Cumhuriyeti mesut, muvaffak ve muzaffer olacaktır.”

Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılışından 17 gün önce kurulan, Türk tarihinin dönüm noktalarının tanığı AA, bugün Türkçe dahil 13 dilde yayın yapan, 144 ülkede faaliyet gösteren bir ajans haline gelerek, güvenilir haberin kaynağı olmayı sürdürüyor.

Dünyanın en etkili ve saygın haber ajansları arasında ön sıralarda yer alan AA, 139 farklı uyruktan 4 binden fazla çalışanıyla günlük ortalama 1000’den fazla haber, 4 binden fazla fotoğraf, 15 infografik, 357 video ve 54 multimedyayla dünya basınında fark yaratıyor.

Türkiye’deki ulusal gazetelerde yayımlanan fotoğraf ve haberlerin büyük bölümünü üreten AA, önemli toplantıları ve sıcak olayları abonelerine aktarırken, farklı coğrafyalardan günlük ortalama 22 canlı yayın yapıyor.

Global muhabir ağı sayesinde abonelerine 7 gün 24 saat hizmet veren AA’nın, yurt içinde 81 ilde 85 ofisi, yurt dışında ise 39 merkezde ofisi ve 144 ülkede faaliyeti bulunuyor.